प्रधानमन्त्री ओलीलाई पूर्व प्रहरी अधिकृतको सझुाव, प्रहरीलाई हस्तक्षेप नगर्नुस् सुशासन र सम्वृद्धि हाम्रै पालामा आउँछ

पूर्वप्रहरी अधिकृत गोविन्द पन्थीको दाङ यात्रामा निस्कदा भोगेको अनुभव

गोविन्द पन्थी २०८१ फाल्गुन १३ गते १०:०२

काम विशेषले दाङ जानू पर्ने थियो बाटो खराब छ भन्ने जानकारी हुँदा पनि कस्तो भएको रहेछ धेरै भयो नहिडेको भनी यात्रा तय गरियो । साथमा एक सन्चारकर्मी पनि हुनुहुन्थ्यो ।आफुले नेपाल प्रहरीमा लामो समय काम गरेको संस्था भएकोले बाटोमा पर्ने प्रहरी इकाईहरु र कर्मचारीका कामकारबाही र उनिहरुको जनता सङ्गको ब्याबहार मुल्यांकन को विषय हुने नै भए अझ साथमा खोज पत्रकारिता गरिरहनु भएका सन्चारकर्मी मित्र साथमै हुँदा झनै हेर्दै गयौ ।

कतिपय स्थानका प्रहरी कर्मचारीले मलाई चिन्दा उनिहरुको म प्रती को प्रतिक्रिया सुन्दा सन्चारकर्मी मित्रको थप जिज्ञासा गज्जबका रहन्थे । किनकी उहाँले त्यसै मौकामा आफ्नो खोज पत्रकारितामा मसला ल्याउने प्रयास गर्नु हुन्थ्यो । हामीले दाङ्ग को यात्रा तय गर्नु एक दिन अघिमात्र प्रधानमन्त्री ज्युले ५ बर्षमा ६०% सम्पन्न भएको काम एक बर्षमा ४०% कसरी सम्भब छ । ठेक्का तोड्नुको बिकल्पै छैन भनेको भनाइको राम्रै प्रभाब परेको देखियो ।

नारायणगढ बुटवल सडक खण्डमा सयांै स्काभेटर कामदार सहित तल्लिनहुँदा यसरी काम भएपो बिकास देखिने गरि हुन्छ भन्दै दाउन्ने पुग्दा केही समय धुलाम्यै बाटोमा रोकिनु पर्यो । तर त्यो काम कै क्रममा रहेछ । रोकिदा पनि दुखित हुनु परेन । कतिपय स्थानको प्रहरी र जनता, चालक र प्रहरीका कामकारबाही अबलोकन गर्दै कतिपय स्थानमा आफुले लामो समय काम गरेको संस्थाका कर्मचारीको कृयाकलापमा जनताले तेर्साएको प्रश्न देख्दा दुःख लाग्थ्यो । त्यसरी जाँदै गर्दा ३ वटा प्रदेश प्रहरीका काम कारबाही अबलोकन गर्ने , भोग्ने र महसुस गर्ने मौका पनि जुर्यो ।

पश्चिम नवलपरासीबाट दाङ्गसम्म पुग्दा भने प्रहरीका कामकारबाहीमा धेरै भिन्नता महसुस भयो । गाडी रोक्दा , चेकजाँच गर्दा सबैले नमस्कार सहित मुस्कानका साथ सेवा दिइरहेका थिए । यत्तिकैमा चन्द्रौटा पुग्दा एउटा सडक बालकलाई नम्बर नखुलेको गाडिले हान्दा दुर्घटना हुँदा बालकको मृत्यु हँुदा गाडी खोज्ने क्रममा प्रहरीले सबै गाडी रोकेको रहेछ संख्या धेरै हुँदा प्रहरीले जवाफ दिनै हम्मे परेको देखियो । फोर्स गाडिले हानेको भन्नेसम्म सिसिटिभी फुटेज आएको बुझियो, तर त्यस्तो ठूलो दुर्घटना घट्दा र अनुभवको कमिले होला सायद सबै सवारी नै रोक्दा चन्द्रौटा का प्रहरी प्रमुख चाहिँ सातै बजे सिभिल ड्रेसमा आफ्नो चेकिङ्ग चलाएको र सेवाग्राहीप्रति राजर्सीपारामा हप्काएको देखेपछि सन्चारकर्मी मित्रले सिभिलमा रहेकी महिला प्रहरीसङ्ग केही जिज्ञासा राख्दा उनी पनि हाकिम सरकै अनुयायी जस्तै गर्दा उहाँले भिडियो नै कैद गर्न भ्याउनु पनि भएछ । त्यहाँको प्रहरी कामकारबाही चाहिँ गैर व्याबसायिक नै लाग्यो तर पनि मैले कामको प्रेसर, तनावमा भएर होला भनी सामान्यरुपमा लिँदै अघि बढ्यो ।

दाङ्ग पुगेर एउटा कार्यक्रममा पुग्दा संयोगले भन्सारका एक कर्मचारी भेट भए परिचय गर्दा गुल्मी घर भन्नासाथ लुम्बिनी प्रदेश प्रहरी प्रमुख दान बहादुर कार्की सरको नाम लिँदै एउटा कहानी सुनाए । बेवारिसे गोरु पक्राउ गरेर प्रहरीले भन्सार पठाएकोमा सिडिओ साप ( प्रमुख जिल्ला अधिकारी ) र हाम्रा हाकिम साव बिच कुरा भएछ कागजात मिलेर आएका थिए मैले गोरु प्रक्रिया मिलाएर लिलाम गरिदिए ।
डीआइजी सर काठमाडौ जानुभएकोमा सिडिओ साबसङ्ग के कुन कानुन अनुसार बेवारिसे गोरु दुई दिनमै लिलामी भए ? अब बाटोमा भेटिएका सबै बेवारिसे चिज बस्तु लिलाम गर्नुस् म सब प्रहरी इकाईलाई पठाउन लगाउँछु भनेर गम्भीर असहमति जनाएपछि उहाँले मलाई डीआइजी सरलाई फोन गर्न भन्नू भएको रहेछ मैले के फोन गरेको थिए सरले फोनमै १० मिनेट लेक्चर हान्नु भयो र मैले लिलाम भैसकेका गोरुका कागजात च्याथेर फाले । सर पछि गोरु किसानलाई बितरण गरिएछ ।

धन्नै डीआइजी सरले मेरो जागिर धराप मा पारिदिनु भएन । उहाँ त डेन्जर हुनुहुँदोरहेछ भनेको सुन्दा यो सुन्दा सामान्य लागेपनी प्रहरीका हाकिमहरु प्राय गृहमन्त्रालयका सुब्बासम्मलाइ एसएसपीले जयनेपाल गरेर चाकडी गर्ने गरेको देखिएकै थियो । तर त्यहाँ त सिडिओ साबलाई नै कानून सिकाएर कानून बमोजिम मात्र चल्ने र भैसकेको काम पनि च्यातेर बदल्ने बनाउनु भनेको चानचुने कुरा थिएन ।
त्यो आफू नचुकेको र कुनै हालतमा जस्तोसुकै जोखिम मोलेर भएपनि कानून कार्यान्वयन गरेरै छाड्छु भन्ने प्रतिज्ञाको परिणाम नै हो । सन्चारकर्मी मित्रले ल न सर त्यस्तो हिम्मतवाला डीआइजीलाई भेटौँ ।

उहाँलाई धन्यवाद भन्नूपर्छ त्यस्ताको पछि त तस्कर सरुवा पनि गराउन पक्कै लागेका होलान भन्दै गर्दा भेट्न खोज्दा उहाँ बुटवल झर्नु भएको सुचना मिल्यो । फर्कदा राजनीतिकर्मी, ब्याबसायीहरु भेट्दै फर्कने निधो गरियो । तस्करीको अवस्था, प्रहरी कामकारबाहीमा जिज्ञासा राख्दै आउँदा राम्रो गरेका राजनीतिकर्मी जो जनताको माझमा लोकप्रिय छन् , उनिहरुबाट डीआइजी दानबहादुर कार्कीप्रति सकारात्मक जवाफ मिल्यो भने अनियमिततामा रमाउने राजनितीकर्मीबाट भने डीआइजी कार्की घमन्डी छन् । हामिले भनेको टेर्दैनन पनि भने । त्यस्तोमा सन्चारकर्मी मित्र ले के भन्दा के मान्नु भएन सर भनी सोध्दा नाकाबाट ल्याइएका गोरु बाटोभरी छन् लैजान दिदैनन् । यसो माननीयलाई लिएर भेट्न जाँदा पनि ठाडै जवाफ दिन्छ्न् ।

हामित सरुवा गराइनु पर्यो भनेर पनि गयौँ अहिलेसम्म भएको छैन । घमण्डि रहेछन भन्ने प्रतिक्रिया सुन्दा हामी हास्यौ र समिक्षा गर्दै कस्तो छ है हाम्रो मुलुकका राजनितीकर्मी ? यस्तो तस्करी नियन्त्रण सुशासन र जनसेवा त उनीहरुको नै काम हुनु पन । किनकी राजनिती सेवा नबनाएर जब पेशा बनाइन्छ हुने यस्तै हो । अनि त जनाअक्रोश ब्याप्त छ भन्दै भालाकुशारी गर्दै फर्कियौ ।

जाँदा अलि रात परेकोमा फर्कदा कपिलवस्तु जुन ठाउँ गोरु तस्करीको पहिलैदेखिको मुल थलो थियो । त्यस ठाउँका प्रहरी कर्मचारीको कामकारबाही र ब्याबहार नियाल्दै फर्कने सल्लाह भयो । कतिपय बाटोमा चिनजान भएका प्रहरीलाई सोधियो, तस्करीको लाइन खुल्यौ रे के छ त भन्दै सोध्यौ पनि , उनिहरुको जवाफ हामी त कसैले चिया खान जाउ भन्यो भने पनि डीआइजी सरले पठाएको मानिस होकि जस्तो लाग्छ सर । हाम्रो कार्यालय प्रमुख सरको पनि प्रत्येक साता र महिनामा मुल्यांकन गर्न कार्ड पठाउनु भएको छ, प्रत्येक कार्यालयमा १० बुँदे नागरिक प्रतिज्ञापत्र टासिएका छन ।

कस्ले कुन युनिटले जित्ने भनेर विभिन्न सिलिङ तोक्नु भएको छ । यस्ता प्रदेश प्रमुख त आजसम्म देखिएको र भोगिएको थिएन हजुर । हाकिमले पनि हामिसङ्ग नमाग्ने हुँदा त हामिले पनि ढुक्कसङ्ग डिउटी गर्न पाइएको छ । काठमाडौको धुलोधँुवा त खानु परेको छैन भन्ने जवाफ मिल्यो भने नचिनेका स्थानमा समेत हामी सेवाग्राही भएर जाँदा नमस्कार के चाहियो सेवा ? कहाँबाट कहाँ जाने ? कागजपत्र त पक्कै ल्याउनुभएको होला । सिट बेल्ट बाध्नु होला हाइवेमा स्पिड धेरैहुँदा दुर्घटना हुन सक्छ भनेर सन्देश मुलक उपदेश दिदै नमस्ते गरेर पठाइदा साच्चिकै आनन्द पनि आयो ।

जब बुटवल आइपुग्न लागियो सन्चारकर्मी मित्रले यस्तो प्रहरी प्रमुख त भेटेरै जाउ सर । उहाँलाई धन्यवाद दिनु पर्छ हामी नागरिक अझ सन्चारकर्मीको त राम्रो काम गर्ने को प्रशंसा गर्ने र नराम्रो गर्नेको उजागर गर्ने धर्मै हो भनेपछी फोन गरियो । तालिम केन्द्रमा नयाँ नियुक्ति प्रक्रिया चल्दै रहेछ केही समय कुराकानी गरि राम्रो कामको निरन्तरता को शुभकामना भनेर फर्कियौ । फर्कदा दुई दिनमै बाटोको प्रगती देख्दा गरे के नहुने रहेछ भन्दै आइयो । यस्को लागि प्रधानमन्त्रीले एक शब्द बोल्दा त आखिर हुने रहेछ त । मिलिभगत हुँदा नै हो काम नहुँने भन्दै आइयो । बाटोमा गण्डकी प्रदेश र बाग्मती प्रदेशका प्रहरी कर्मचारीको ब्याबहार र लुम्बिनी प्रदेशका प्रहरीको ब्याबहार दाज्दै फर्कियौ । आखिर एउटै ब्यक्तीले परिवर्तन गर्न खोज्दा एउटै तालिम गरेका प्रहरीमा कस्तो फरक पर्दो रहेछ ।

सन्चार्कर्मी मित्रले प्रहरी नेतृत्वले कति फरक पार्दो रहेछ है सर भन्नू भयो । त्यो पक्कै पनि पर्दछ । राइट म्यान राइट प्लेस हुँदा त्यस्ले परिणाम पनि राम्रो दिन्छ नै । प्रहरी मात्र सच्चियो भने ६०% सुशाुसन आउँछ । फेरि प्रहरी चेन अफ कमाण्डमा रहने हँुदा उसलाई सुधार्न तुरुन्तै सकिन्छ । जस्को उदाहरण आफ्नै आखाले हामिले लुम्बिनी प्रदेश मै देख्यौ । तर यहाँ गर्न खोज्नेलाई नियोजित रुपमा पतन गर्न खोज्छन् र गरिन्छ पनि ।र तस्करीको बोलवाला गराइन्छ । त्यही उद्देश्य कै लागि राजनीतिकर्मीले राम्रा ब्याबसायिक अधिकृत होइन कि आफ्ना एस म्यान अधिकृतको खोजी गर्छन् । अनि सुशासनको लन्का पिट्छन् । अनि जनताको मुल्यांकनमा तिरस्कारमा पर्दछन् र सामाजिक संजालको माध्याम बाट । जुन जनमत प्रकट भएकै छ ।

तसर्थ बर्तमान प्रधानमन्त्री ज्युलाई मेरो सुझाव छ कि बिद्यमान कानुन, कर्मचारीतन्त्रको सोच र कार्यशैली र हाम्रा सामाजिक सोच यस्तै रहँदा प्रधानमन्त्रीको कुर्चिमा हिन्दुहरुले मान्ने गरेका सबैभन्दा ठूलो बिष्णु भगवानलाई बिराजमान गराए पनि उनले पनि हार खाएर मैले सुधार गर्न सकिन भनी हारखाएर कुर्सी छाड्ने छन । तसर्थ तपाईंको सुधार गर्ने सोच बिचार हुँदा पनि त्यो सम्भब नभएको हो । १४ बर्षको लामो जेल जीवन बिताउनु भएको तपाईं , पटक पटक अप्रेसन गरेर नयाँ जीवन पाउनु भएको तपाईंलाई जीवनको उत्तरार्धमा पक्कै देशको लागि केही गरेर जाने इच्छा पक्कै छ ।

त्यो तपाईले बेला बेला ब्यक्त गर्ने गरेका कुराबाटै बुझ्न सकिन्छ र तपाईले त्यहिभएरै केही जनताले देख्ने र अनुभुती गर्ने गरि परिबर्तन ल्याउनुपर्छ भनेरनै हो ऐन कानून पास गर्ने झन्झटिलो र लामो संसदीय प्रक्रियाको बाटो छाडेर अध्यादेश ल्याएको । तर नियम आफै कार्यान्वयनमा जाने त होइनन, संरचनाले लैजानुनै पर्यो । तर यथास्थितिमा त्यो सम्भब प्राय छैन । यहि अबस्थामा त्यो तपाईंको इच्छा मृगतृष्णामा सिमित रहनेछ । त्यसैले तपाईले बोल्ड निर्णय गर्नुस् ताकी ६०% सुशासन दिनसक्ने प्रहरी संगठनलाई मजबुत र भरपर्दो र जनसेवामा समर्पित तुल्याउन सक्नु हुनेछ र तपाईंले चाहेको र देखिने गरि परिबर्तन हुनेछ । त्यसकोलागि सातै प्रदेशका प्रहरी प्रमुख (डीआइजी) राम्रो ब्याबसायिक प्रहरी अधिकृत छनोट गर्नुस र प्रदेशमा पठाउनुस् ।

आन्तरिक प्रतिष्पर्धा (कामको ) गराएर नम्वरिङ गर्नुस् र त्यसरी नै प्रहरीको प्रमुख नेतृत्व छनोट गर्नुस् । यो प्रहरी को नेतृत्व फेरबदल हुने बेला पनि भएको छ । कुनै एस म्यानलाई प्रहरी नेतृत्वमा पुर्याउनु भयो भने तपाईहरुले भनेको कुरा त तामेल गर्छ जसरी आफैले अभिबल चिट दिएका ब्यक्तीलाई अहिले आफै देशका विभिन्न शहर घुमाएजसरी, तर त्यस्तो कार्यले जनता भने तपाईप्रति अर्थात सरकार प्रति नै दिनप्रतिदिन रुष्ट हुँदै जानेछन ।

राजनीतिक दल प्रतिको बितृस्णाले सुन्दर लोकतान्त्रिक व्यावस्था नै धर्मराउने छ त्यतिखेर सुधार गर्छु भन्दा पनि तपाईलाई समय अभाव हुने छ । बेलैमा सोचौँ । हाम्रो प्राकृतिक रुपले हराभरा देशलाई बिदेशीको परेड स्थल हुनबाट जोगाऔँ । सुन्दर शान्त र सम्वृद्ध देश बनाऔँ । त्यसले नै तपाईंको बिगतको त्यागलाई इतिहासले कैद गर्नेछ र एक हिम्मतिलो र गर्नसक्ने एव्म जनप्रिया प्रधानमन्त्रीको पगरी गुथेर तपाईंको इतिहास लेखिनेछ । शुभकामना ।

क्याटेगोरी : जनगुनासो, देश, प्रमुख समाचार